TEMEL DİLBİLGİSİ KONULARI (ÖZET)
УРОК 1 - DERS 1
ИМЯ СУЩЕСТВИТЕЛЬНОЕ - RUSÇA’DA İSİMLER
Rusça’da isimler cinsiyetlerine göre birbirinden ayrılır, sayı ve cinsiyete göre çekilir.
İsimlerin Cinsiyeti
Мужской род (eril cins)
Женский род (dişi cins)
Средний род (nötr cins)
olmak üzere üç cinse ayrılırlar. İsimlerin cinsiyeti son harflerine
göre tayin edilir. Ancak canlı insan ve hayvan isimlerinin cinsiyeti
onların gerçek fiziki cinsiyetlerine göre belirlenir.
|
Мужской род
|
Женкский род
|
Средний род
|
|
Новый дом (yeni ev)
|
новая книга (yeni kitap)
|
новое пальто
(yeni palto)
|
|
Novıy dom
|
novaya kniga
|
novoye palto
|
|
Мой стол
(benim masam)
|
моя машина
(benim arabam)
|
мое письмо
(benim mektubum)
|
|
Moy sıtol
|
maya maşina
|
mayo pismo
|
|
Второй урок
(ikinci ders)
|
вторая ручка
(ikinci kalem)
|
второе дело
(ikinci iş)
|
|
fıtoroy urok
|
fıtaraya ruçka
|
fıtaroye dela
|
|
Ушёл брат
(abi gitti)
|
ушла сестра
(kız kardeş gitti)
|
ушло дитя
(çocuk gitti)
|
|
Ushol bırat
|
ushla sestra
|
ushla ditya
|
İstisnalar dışında isimlerin cinsiyeti aşağıdaki kurallara göre belirlenir.
|
Род- cins
|
1. Grup
|
2.Grup
|
3.Grup
|
|
Мужской род
Eril cins
|
Sonu sesiz harf
Стол
Студент
|
Sonu - й
- ий
музей, герой,
санаторий
|
Sonu - ь
День
Учитель
|
|
Женский род
Dişi cins
|
Sonu -а Harfi
Книга
студентка
|
Sonu -я
-ия
-ья
деревня, армия, семья
|
Sonu -ь
Ночь
Мать
|
|
Средний род
Nötr cins
|
Sonu -о harfi
окно
|
Sonu -е
-ие
-ье
поле, здание, бельё
|
Sonu - мя
Имя
время
|
Sonu -ь (мягкий знак) ile biten isimlerin belli bir kuralı
yoktur. Bu tür isimler ya erkek cins ya da dişi cinstir. Bu tür
sözcükler münferit olarak öğrenilmelidir.
Alıştırmalar
Aşağıdaki kelimelerin cinslerini yazınız.
|
1. Слово
|
|
|
2. Путь
|
|
|
3. Карандаш
|
|
|
4. Герой
|
|
|
5. Погода
|
|
|
6. Машина
|
УРОК 2 - DERS 2
ИМЕНИТЕЛЬНЫЙ ПАДЕЖ МНОЖЕСТВЕННОГО ЧИСЛА
İSİMLERİN YALIN HAL ÇOĞULLARI
(ERKEK CİNS - МУЖСКОЙ РОД
Sonu sessiz harfle biten isimler -ы , -и
seslilerinden birisini alarak çoğul olurlar. Bunun ayırt edici kuralı,
kelimenin son seslisinin yedi istisna harften biriyle bitmesi halinde -и seslisinin eklenerek yalın hal çoğul yapılmasıdır.
Bu harfler ж,щ,ш,ч,к,г,х dir
нож - ножи bıçak-bıçaklar
врач -врачи doktor-doktorlar
плащ - плащи yağmurluk-yağmurluklar
карандаш -кагандаши kurşun kalem-kurşun kalemler
дух - духи ruh-ruhlar
враг- враги düşman düşmanlar
звук –звуки ses-sesler
Bu yedi sessizin dışındaki diğer bütün sessiz harflerden sonra -ы ilave edilerek yalın hal çoğul şekli elde edilir.
стол- столы masa -masalar
пол- полы döşeme- döşemeler
завод- заводы fabrika- fabrikalar
вокзал- вокзалы gar- garlar
автобус- автобусы otobüs-otobüsler
самолёт- самолёты uçak- uçaklar
Sonu -ь yumuşatma işaretiyle biten kelimeler -и ilave edilerek çoğul olurlar.
дождь - дожди yağmur- yağmurlar
путь - пути yol- yollar
словарь - словари sözlük- sözlükler
рубль - рубли ruble- rubleler
DİŞİ CİNS - ЖЕНСКИЙ РОД
Sonu -a İle Biten İsimler: Bu harf atıldıktan sonra yerine, yedi harf kuralına uymak şartıyla, -ы ve -и eklenerek çoğul şekil elde edilir.
страна - страны ülke-ülkeler
лампа - лампы lamba-lambalar
улица - улицы sokak-sokaklar
комната - комнаты oda-odalar
кожа - кожи deri- deriler
нога - ноги ayak-ayaklar
дача - дачи yazlık ev- yazlık evler
старуха - старухи yaşlı kadın- yaşlı kadınlar
Son dört sözcükte görüldüğü gibi ж,щ,ш,ч,к,г,х harflerinden sonraki -a düşmekte , bunun yerine -и eklenmektedir.
Sonu -я ile biten dişi cins isimlerde bu harf düşer yerine -и takısı gelir.
Деревня - деревни köy- köyler
Земля - земли yer- yerler
статья -статьи makale- makaleler
семья -семьи aile-aileler
Sonu -ь ile biten dişil cins isimlerde sondaki yumuşak işaretin yerine -и takısı getirilerek çoğul yapılır.
новость - новости haber-haberler
степь - степи step- stepler
ночь - ночи gece-geceler
постель - постели yatak- yataklar
тетрадь - тетради defter- defterler
NÖTR CİNS - СРЕДНИЙ РОД
Sonu -o ile biten isimler, çoğul yapılırken bu harfin yerine -a harfi alırlar.
окно - окна pencere- pencereler
письмо - письма mektup- mektuplar
дело - дела iş- işler
слово -слова söz- sözler
Sonu -е -ье ve -ие ekleriyle biten isimler çoğul yapılırken son harfin yerine -я takısı alır.
море - моря deniz- denizler
поле -поля saha- sahalar
Kelimelerin çoğul yapımındaki genel kurallar bunlar olmakla beraber bazı istisna haller de münferit olarak öğrenilmelidir.
Alıştırmalar
Aşağıdaki kelimelerin çoğul hallerini yazınız
|
1. Мозг
|
|
|
2. Снег
|
|
|
3. Цвет
|
|
|
4. Шкаф
|
|
|
5. кошка
|
|
|
6. страна
|
|
|
7. тетрадь
|
|
|
8. здание
|
|
|
9. студентка
|
|
|
10. ученик
|
|
|
11. проблема
|
|
|
12. кольцо
|
УРОК 3 - DERS 3
ЛИЧНЫЕ МЕСТОИМЕНИЯ ИМЕНИТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА
ŞAHIS ZAMİRLERİ
|
Я (ya) (ben)
|
МЫ (mı) (biz)
|
|
Я студент
(ben öğrenciyim)
Ya studyent
|
Мы студенты
(biz öğrenciyiz)
Mi studentıy
|
|
Я читаю
(ben okuyorum) Ya çitayu
|
Мы читаем
(biz okuyoruz)
Mı çitaem
|
|
ТЫ (tı) (sen)
|
ВЫ (vı) (siz)
|
|
ты врач
(sen doktorsun)
|
вы врачи
(siz doktorsunuz)
|
|
ты пишешь
(sen yazıyorsun)
|
вы пишете
(siz yazıyorsunuz)
|
Rusça’da canlı ve cansız isimleri eril, dişil ve nötr cins olarak
gruplandırdığımız için üçüncü tekil şahıs zamiri her cins için ayrıdır.
он (on) O (eril cins)
она (ona) O (dişi cins)
оно (ano) O (nötr cins)
Üçüncü çoğul şahıs zamiri ise her üç cins içinde ortak ve tektir.
Они (ani) Onlar (üç cins içinde)
|
он инженер O mühendistir
|
|
он стол O masadır
|
|
она учителница O bayan öğretmendir
|
|
она машина O arabadır
|
|
оно дерево O ağaçtır
|
|
оно солнце O güneştir
|
|
они инженеры Onlar mühendistir
|
|
они столы Onlar masalardır
|
|
они учителницы
Onlar bayan öğretmenlerdir
|
|
они дерева
Onlar ağaçlardır
|
Alıştırmalar
Aşağıdaki Rusça zamirlerin Türkçe karşılıklarını yazınız.
|
1. Они
|
|
|
2. Я
|
|
|
3. Он
|
|
|
4. Мы
|
|
|
5. Вы
|
|
|
6. Ты
|
УРОК 4 - DERS 4
ПРИЛАГАТЕЛЬНОЕ ИМЕНИТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА
YALIN HALDE SIFATLAR
Rusça’da sıfatlar, tıpkı isimlerde olduğu gibi, üç cinse
ayrılmıştır. Niteledikleri ismin cinsine göre kendi cinsleri belirlenir.
Eril sıfatlar sonlarına -ый -ий ve oй
Dişil sıfatlar sonlarına -aя яя ;
Nötr sıfatlar sonlarına -ое ,ee
Çoğul sıfatlar ise sonlarına -ыe ve -иe eklerini alırlar..
новый театр (novıy tiatr) (yeni tiyatro)
русский солдат (ruskiy saldat) (rus askeri)
молодой студент (maladoy studyent) (genç öğrenci)
новая книга (yeni kitap)
молодая девушка (genç kız)
завтрашняя газета (yarınki gazete)
руское слово (rusça sözcük)
плохое дело (kötü iş)
последнее дело (son iş)
плохие дома (kötü evler)
свежие хлебы (taze ekmekler)
болшие слоны (büyük filler)
синые книги (mavi kitaplar)
болшие окна (büyük pencereler)
Alıştırmalar
Aşağıdaki isimlerin önüne uygun cinsteki sıfatı seçiniz
1. Дом
А)красивый
Б)красивая
В)красивое
2. стена
А)белый
Б)белая
В)белые
3. море
А)синое
Б)синая
В)синие
4. окна
А)чистая
Б)чистые
В) чистое
УРОК 5 - DERS 5
ГЛАГОЛЫ - FİİLLER
Diğer dillerde pek görülmeyen bir özellik Rusça’da
ağırlıklı olarak yer tutmaktadır. Rusça’da fiillerin görünüş özelliği
vardır. Daha açık tanımıyla aynı anlama gelen bir fiilin farklı
yazılması sonucu ifade ettiği anlamın tekrarı, sürekliliği ve zamanı
değişmektedir. Bu iki grubu ‘tamamlanmamış’ ve ‘tamamlanmış fiiller
olarak ikiye ayırıyoruz.
1. НЕСОВЕРШЕННЫЙ ВИД
TAMAMLANMAMIŞ FİİLER
читать okumak
писать yazmak
работать çalışmak
спать uyumak
делать yapmak
Я читаю газету
Ben gazete okuyorum (okurum)
Я пишу письмо
Ben mektup yazıyorum (yazarım)
Я изучаю русский язык
Ben Rusça çalışıyorum (çalışırım)
Я делаю домашное здание
Ben ev ödevimi yapıyorum (yaparım)
Bu tip fiiller üç zamanda kullanılırlar.
A. НАСТОЯЩЕЕ ВРЕМЯ - ŞİMDİKİ ZAMAN
Сейчас я читаю книгу
Şimdi ben kitabı okuyorum (eylemin ne zaman tamamlanacağı belli değil)
B. ПРОШЕДШЕЕ ВРЕМЯ - GEÇMİŞ ZAMAN
Я читал эту книгу
Dün kitabı okuyordum (eylemin ne zaman tamamlanacağı belli değil)
C. СЛОЖНОЕ БУДУШЕЕ ВРЕМЯ - BİLEŞİK GEÇMİŞ ZAMAN
Я буду читать книгу
Ben kitabı okuyacağım (eylemin ne zaman gerçekleştirileceği kesin belli değil)
NOT: Periyodik olarak tekrarlanan hareketler bildirilirken bu fiil (tamamlanmamış) kullanılır
Каждый день Her gün
каждая неделя Her hafta
каждое собрание Her toplantı
всегда Her zaman
часто Sık sık
иногда Ara sıra
редко Nadiren
Каждое утро я читаю газету
Ben her sabah gazete okurum
Каждый месяц я покупаю книгу
Ben her ay iki kitap satın alırım
Я всегда помогаю ему
Ben her zaman ona yardım ederim.
2. СОВЕРШЕННЫЙ ВИД
TAMAMLANMIŞ EYLEM BİÇİMİ
Bu tip fiiller tamamlanmış eylem bildirirler. Örneğin,
прочитать Okumak
написать Yazmak
Я прочитаю эту книгу
Ben bu kitabı okuyacağım.(kitap mutlaka okunup bitirilmiş olacak)
Я прочитал эту книгу
Ben bu kitabı okudum. (kitabı okuyup bitirdim)
Kesin geçmiş ve kesin gelecek zamanda bitirme ve sonuç alma vardır.
Bu tip fiiller iki zamanda kullanılır. Tamamlama, bir sonuç alma
söz konusu olduğundan geçmiş ve gelecek zamanda kullanılırlar. Eğer
cümlede belli bir zaman belirtiliyorsa fiiller bu tip kullanılır. Dün, önümüzdeki hafta, yarın, geçen ay gibi zaman zarflarıyla hep bu tür fiiller kullanılır..
Завтра утром я напишу письмо
Yarın sabah bir mektup yazacağım (mektup mutlaka yazılmış bitirilmiş olacak)
Вчера вечером сестра написала письмо
Dün akşam kız kardeşim bir mektup yazdı (mektup yazıldı bitirildi)
Bu tip fiiller, yapılan iş ve hareketin bitirilmesi ile
sonuçlandırılmasının yanında, hareketin bir kez yapıldığını ve anlık
olduğunu da vurgulamak için kullanılır. Yani hareket bir kez yapılmış,
bir anda bitmiş ve son bulmuştur.
вдруг Ansızın
неожиданно Beklenmeksizin
сразу Hemen
Офицант вдруг оттолкнул стол ,
Garson birden masayı itti. (bir hamlede yapıldı bitti)
Вдруг она закричала
(Bir anda bağırmaya başladı)
Alıştırmalar
Aşağıdaki boş bırakılan yerlere fiillerin doğru şeklini koyunuz.
1. Каждый день я газету (читаю/ прочитаю)
2. Вчера вечером я телевизор и ушел из дома(смотрел/посмотрел)
3. Он сразу кричать(начал/начинал)
4. На данный момент я статью(пишу/напишу)
УРОК 6 - DERS 6
СКЛОНЕНИЕ НАСТОЯЩЕГО И ПРОШЕДШЕГО ВРЕМЕНИ
ŞİMDİKİ VE GEÇMİŞ ZAMAN ÇEKİMLERİ
Rusça eklerle türetilmiş çekimli bir dil olduğundan, fiiller de
sonuna şahıs ve cins ekleri alarak çekilirler. Rusça’da zaman zarfları
çok fazla değildir.
A. BİRİNCİ TİP EKLERLE ÇEKİLEN FİİLLER
читать fiili
Я чита- ю Ben okuyorum
Ты чит - ешь Sen okuyorsun
Он чита- ет O okuyor
Мы чита- ем Biz okuyoruz
Вы чита- ете Siz okuyorsunuz
Они чита- ют Onlar okuyorlar
Bu tür çekim alan fiillerden bazıları da şöyledir: делать, летать, работать.
Bazı fiillerde 1. tekil şahıs ile 3. çoğul şahıs çekim ekleri -у ve -ут olarak değişir ve çekim eki ё (yo) ile başlar.
Я ид- у Ben gidiyorum
Ты ид- ёшь Sen gidiyorsun
Он ид- ёт O gidiyor
Мы ид- ём Biz gidiyoruz
Вы ид- ёте Siz gidiyorsunuz
Они ид- ут Onlar gidiyorlar
B. İKİNCİ TİP EKLERLE ÇEKİLEN FİİLLER
Говорить fiili
Я говор- ю Ben konuşuyorum
Ты говор- ишь Sen konuşuyorsun
Он говор- ит O konuşuyor
Мы говор- им Biz konuşuyoruz
Вы говор- ите Siz konuşuyorsunuz
Они говор- ять Onlar konuşuyorlar
İkinci tip eklerle çekilen fiillerin 1. tekil ile 3. çoğul şahısları -y ve - aт şeklinde olanları da vardır.
стучать
Я стуч- у Ben vuruyorum
Ты стуч- ишь Sen vuruyorsun
Он стуч- ит O vuruyor
Мы стуч- им Biz vuruyoruz
Вы стуч- ите Siz vuruyorsunuz
Они стуч- ат Onlar vuruyorlar
Rusça’da şimdiki zaman çekim kurallarının temeli yukarıda
gösterildiği gibidir. Ancak bazı istisna çekimli fiillerde vardır. Bu
tür fiillerin çekimleri tek başlarına öğrenilmelidir.
Aşağıdaki fiilleri çekiniz.
|
|
1. Прекрешать
|
2. Выполнять
|
3. Выполнить
|
|
Я
|
|||
|
Ты
|
|||
|
Он/Она
|
|||
|
Мы
|
|||
|
Вы
|
|||
|
Они
|
|
|
4. Пойти
|
5. Сказать
|
6. приказывать
|
|
Я
|
|||
|
Ты
|
|||
|
Он/Она
|
|||
|
Мы
|
|||
|
Вы
|
|||
|
Они
|
|
|
7. Бросить
|
8. Бросать
|
|
Я
|
||
|
Ты
|
||
|
Он/Она
|
||
|
Мы
|
||
|
Вы
|
||
|
Они
|
УРОК 7 - DERS 7
ПРОШЕДШЕЕ ВРЕМЯ - GEÇMİŞ ZAMAN
Rusça’da hem tamamlanmış hem de tamamlanmamış eylem bildiren
fiillerin geçmiş zaman şekilleri aynı yolla yapılır, ancak bu fiiller
farklı anlamları karşılar.
Her iki tip fiilin de geçmiş zaman çekim ekleri cins ve sayıya göredir. Bütün cinslerin çoğulu için ise tek takı vardır.
ERİL CİNS л
DİŞİ CİNS ла
NÖTR CİNS ло
ÇOĞUL CİNS ли
1. Sonu -ть ile biten fiillerin geçmiş zaman şekli türetilirken, mastar takısı -ть atıldıktan sonra geriye kalan köke geçmiş zaman ekleri eklenir
|
2.Sonu -сти ve -зти ile biten fiillerin geçmiş zaman şekli aşağıdaki gibidir.
|
Нести (götürmek)
|
Везти (götürmek araçla)
|
|
Он нёс
|
Он вёз
|
|
Она нес-ла
|
Она вез-ла
|
|
Они нес-ли
|
Они вез-ли
|
|
Оно нес-ло
|
Оно вез-ло
|
3. Sonu -чь ile biten
fiillerin geçmiş zaman çekiminde mastar takısı atıldıktan ve kalan kökün
sonunda sessiz harf değişimi ya da ilavesi olduktan sonra cins ve
sayıya göre - лa - лo - ли takıları alırlar. Eril cinste -л kullanılmaz.
|
Мочь yapabilmek
|
|
|
|
Он мог
|
|
Она могла
|
|
Они могли
|
|
помочь yardım etmek
|
|
помог
|
|
помогла
|
|
Помогли
|
Fiilleri geçmiş zamanda çekme kuralları yukarıdakiler gibiyken, bu konunun da gene istisnaları bulunmaktadır.
Alıştırmalar
Aşağıdaki fiillerin geçmiş zamanlarını doğru olarak işaretleyiniz
1. Работать
a) работал
б) рабол
2. говорить
а) говорил
б) говор
3. везти
а) вез
б) везтил
4. Писать
а) писал
б) пис
5. плавать
а) плавал
б) плыл
6. сидеть
а) сидел
б) сел
7. Пить
а) пил
б) пел
8. несить
а) нес
б) несил
9. закончиться
а) закончился
б) закончисся
УРОК 8 - DERS 8
БУДУШЕЕ ВРЕМЯ - GELECEK ZAMAN
Rusça’da fiillerin bileşik ve basit olmak üzere iki türlü gelecek zaman şekli vardır.
1. СЛОЖНОЕ БУДУШЕЕ ВРЕМЯ
BİLEŞİK GELECEK ZAMAN
Bu gelecek zaman şekli, tamamlanmamış eylem bildiren fiillerin öncesinde быть (olmak) fiilinin şahıslara göre çekimi ile birlikte kullanılması nedeniyle, bileşik gelecek zaman olarak adlandırılır.
Я буду читать Ben okuyacağım (okuyor olurum)
Ты будещь читать Sen okuyacaksın (okuyor olursun)
Он будет читать O okuyacak (okuyor olacaksın)
Мы будем читать Biz okuyacağız (okuyor olacağız)
Вы будете читать Siz okuyacaksınız (okuyor olacaksınız)
Они будут читать Onlar okuyacaklar (okuyor olurlar)
Bu yapıdaki cümleler gelecek anlamı vermektedir; ancak bu yapı eylemin sonuna kadar kesin olarak tamamlanacağını belirtmez.
Что вы будете делать сегодня вечером?
Akşam ne yapacaksın?
Я буду играть на гитаре
Akşam gitar çalacağım.
Что вы будете делать в клубе?
Siz kulüpte ne yapacaksınız?
Мы будем ужинать в клубе
Biz kulüpte yemek yiyeceğiz.
Что вы будете делать когда закончите институ?
Üniversiteyi bitirdiğiniz zaman ne yapacaksınız?
Я еше не знаю что буду делать
Ne yapacağımı henüz bilmiyorum.
Bu kalıpta, быть (olmak) fiilinin şahıslara göre yapılan çekiminden sonra, ikinci fiilin mastar hali kullanılır.
Быть fiilinin şahıslara göre çekimi aşağıdaki gibidir.
|
Я буду
|
Мы будем
|
|
Ты будешь
|
Вы будете
|
|
он/она/оно будет
|
Они будут
|
2. ПРОСТОЕ БУДУШЕЕ ВРЕМЯ
BASİT GELЕCEK ZAMAN
Şahıs çekim eklerinin ana fiile eklenmesi suretiyle yapılan gelecek
zaman şeklidir. Çekim ekleri fiillerin şimdiki ve geniş zaman çekim
eklerinin aynısıdır. Tamamlanmış eylem bildiren fiiller çekim yapısına
uygun olarak (1) birinci ve ya (2) ikinci grup eklerinden birisiyle
çekilirler. Gelecekte kesin olarak sonuna kadar yapılıp bitirilecek
anlamı verirler.
|
Tamamlanmamış Eylem
|
Tamamlanmış Eylem
|
|
Я читаю
|
Я прочитаю
|
|
Ты читаешь
|
Ты прочитаешь
|
|
Он читает
|
Он прочитает
|
|
Мы читаем
|
Мы прочитаем
|
|
Вы читаете
|
Вы прочитаете
|
|
Они читают
|
Они прочитают
|
Yukarıdaki örnekte de görüldüğü gibi читать (okumak) fiilinin önüne -про öneki gelmiş ve прочитать fiili
yine okumak anlamında ancak Şimdiki ve Geniş zamandan Gelecek zamana
dönüşmüştür. Her iki fiilde aynı eklerle çekilmektir. Diğer bazı
fiillerde bu şekilde -сов olur
|
Несов
|
Сов
|
|
Делать
|
Сделать
|
|
Смотреть
|
посмотреть
|
|
Писать
|
Написать
|
Ancak bütün fiiller önek almak suretiyle сов вид (tamamlanmış fiil) olmazlar. Fiillerin büyük bir kısmı mastar takısından geriye kalan kök kısmında değişikliğe uğrayarak сов вид olur dolayısıyla her iki fiilin çekimi değişik şekilde olur.
|
несов
|
Cов
|
|
Получать
|
Получить
|
|
Я получаю
|
Я получу
|
|
Ты получаешь
|
Ты получишь
|
|
Он получает
|
Он получит
|
|
Мы получаем
|
Мы получим
|
|
Вы получаете
|
Вы получите
|
|
Они получают
|
Они получат
|
|
Давать
|
Дать
|
|
Я даю
|
Я дам
|
|
Ты даёшь
|
Ты дашь
|
|
Он даёт
|
Он даст
|
|
Мы даём
|
Мы дадим
|
|
Вы даёте
|
Вы дадите
|
|
Они дают
|
Они дадут
|
Bazı fiillerin ise her hangi bir kurala bağlı olmaksızın
kendilerine göre iki farklı hali vardır. Bu fiillerin herhangi bir
kuralı yoktur. Bu fiillerden bazıları aşağıdaki gibidir.
|
Несов
|
Сов
|
|
Говорить
|
Сказать ( konuşmak)
|
|
Положить
|
Класть ( bir şeyi bir yere koymak )
|
Bu konuda birkaç örnek verelim...
Я прочитаю зту книгу сегодня вечером
Bu kitabı bu akşam okuyup bitireceğim.
Я скажу ему об зтом
Bunu söyleyeceğim
Когда ты закончишь работу?
İşini ne zaman bitireceksin?
Sorular
Aşağıdaki boşluklara fiilin uygun gelen halini yazınız
1. Что вы будете ______ сегодня вечером?
А) делать Б)сделать
2. Я собираюсь________ книгу завтра утром
А) почитать Б) читать
3. Я буду _____баскетбол
А)играть Б)поиграть
4. Что будем ______?
А) кушать Б)покушать
5. Я _____ пиво пожалуста
А) буду Б) пью
УРОК 9 - DERS 9
ПАДЕЖЫ - İSMİN HALLERİ
Rus dilinde tıpkı Türkçe' de olduğu gibi ismin halleri
vardır. Yalın halini de sayacak olursak Rusça'daki hal sayısı 6’dır.
İsimler bu hallerde tekil ve çoğul olarak çekilirler. Öncelikle aşağıda
isimlerin bu 6 halde nasıl çekildiklerini göreceğiz; daha sonra da ismin
hallerini ayrı ayrı ele alacağız. İsmin hallerinin Rusçaları ve Türkçe
karşılıkları şöyledir.
|
İsmin Yalın Hali
|
Именительный Падеж
|
|
İsmin -in Hali
|
Родительный Падеж
|
|
İsmin -e Hali
|
Дательный Падеж
|
|
İsmin -i Hali
|
Внительный Падеж
|
|
İsmin ile Hali
|
Творительный Падеж
|
|
İsmin -de Hali
|
Предложный Падеж
|
1. Birinci Tip Çekimler
|
HALLER
|
CANLI VARLIK İSİMLERİ
|
CANSIZ İSİM
|
|
|
И.П (кто что)
Р.П. (кого чего)
Д.П (кому чему)
В.П (кого чего)
Т.П (кем чем)
П.П (о ком о чем
|
Студент
Студент -а
Студент -у
Стулент -а
Студент -ом
о студент -е
|
Слон
Слон -а
Слон -у
Слон -а
Слон -ом
Слон -е
|
Город
Город -а
Город -у
город
город -ом
о город -е
|
|
|
|
|
|
Bunların Türkçe karşılıklarını yazacak olursak,
|
yalın hal
|
öğrenci
|
Fil
|
şehir
|
|
-in hali
|
öğrencinin
|
Filin
|
şehrin
|
|
-e hali
|
öğrenciye
|
File
|
şehre
|
|
-i hali
|
öğrenciyi
|
Fili
|
şehri
|
|
-ile hali
|
öğrenci ile
|
Fil ile
|
şehir ile
|
|
-de hali
|
öğrenci hakkında
|
Fil hakkında
|
şehir hakkında
|
Dikkat edilmesi gereken nokta cansız isimlerin -i halinde çekilmediğidir. Örneğimizdeki город (şehir) kelimesi, dikkat edilirse, -i halinde çekilmemiştir.
Aynı isimlerin bu kez de çoğul çekimlerini inceleyelim...
|
HALLER
|
CANLI VARLIK İSİMLERİ
|
CANSIZ İSİM
|
|
|
И.П (кточто)
Р.П (кого чего)
Д.П (кому чему)
В.П (кого что )
Т.П (кем чем )
П.П (о ком о чем )
|
Студент -ы
Студент -ов
Студент -ам
Студент -ов
Студент -ами
о студент -ах
|
Слон -ы
Слон -ов
Слон -ам
Слон -ов
Слон -ами
о слон -ах
|
Город -а
Город -ов
Город -ам
Город -а
Город -ами
о город -ах
|
|
|
|
|
|
Yukarıdaki Türkçe karşılıkları çoğul olarak düşünüp yazacak olursak bu isimlerin anlamlarını çıkarmış oluruz.
Sonu yumuşak sessiz -и ve -я ile biten Eril cins isimlerin tekil ve çoğul çekimleri şöyledir:
|
HALLER
|
CANLI VARLIK
|
CANSIZ VARLIK
|
|
И.П
Р.П
Д.П
В.П
Т.П
П.П
|
Учитель (öğretmen)
Учител -я
Учител -ю
Учител -я
Учител- ем
об учител -е
|
Огонь (ateş)
Огн -я
Огн -ю
огонь
огн -ем
об огн -е
|
|
HALLER
|
CANLI VARLIK
|
CANSIZ VARLIK
|
|
И.П
Р.П
Д.П
В.П
Т.П
П.П
|
Герой (kahraman)
Геро -я
Геро -ю
Геро -я
Геро -ем
о геро -е
|
Музей (müze)
Музе -я
Музе -ю
музей
музе -ем
о музе -е
|
Şimdi de bu isimlerin çoğul çekimlerini görelim.
|
HALLER
|
CANLI VARLIK
|
CANSIZ VARLIK
|
|
И.П
Р.П
Д.П
В.П
Т.П
П.П
|
Учитель
учител -ей
учител -ям
учител -ей
учител -ями
об учител -ях
|
огонь
огн -ей
огн -ям
огн -и
огн -ями
об огн -ях
|
|
HALLER
|
CANLI VARLIK
|
CANSIZ VARLIK
|
|
И.П
Р.П
Д.П
В.П
Т.П
П.П
|
Герои
геро -ев
геро -ям
герои
геро -ями
о геро -ях
|
музеи
музе -ев
музе -ям
музеи
музе -ями
о музе -ях
|
Sonu -e ve -o ile biten Nötr cins isimlerin de çekimi birinci tip çekimler gibi olur. Sözcüklerin sonundaki -e ve -o atıldığında geriye kalan kökün sonundaki harfin yumuşak ya da sert oluşuna bağlı olarak Eril isimler gibi çekilir.
|
HALLER
|
-O İLE BİTEN İSİM
|
-E İLE BİTEN İSİM
|
|
И.П
Р.П
Д.П
В.П
Т.П
П.П
|
Лицо (yüz)
Лиц -а
Лиц -у
лицо
лиц -ом
о лиц -е
|
Ружьё (tabanca)
Ружь -я
Ружь -ю
ружьё
руж -ём
о ружь -е
|
Şimdi de bu isimlerin çoğul çekimlerini görelim.
|
HALLER
|
-O İLE BİTEN İSİM
|
-E İLE BİTEN İSİM
|
|
И.П
Р.П
Д.П
В.П
Т.П
П.П
|
Лиц -а
лиц
лиц -ам
лиц -а
лиц -ами
о лиц -ах
|
Ружь -я
Руж -ей
Ружь -ям
Ружь -я
Ружь -ями
о ружь -ях
|
Sonu -ий ile biten Eril ve sonu -ие ile biten Nötr cins isimlerini hal takıları
|
HALLER
|
-ИЙ İLE BİTEN İSİM
|
-ИЕ İLE BİTEN İSİM
|
|
И.П
Р.П
Д.П
В.П
Т.П
П.П
|
Санаторий (senatorya)
Санатор-ия
Санатор-ию
санаторий
санатори-ем
о санатор-ии
|
Здание (bina)
Здани-я
Здани-ю
здание
здани-ем
о здани-и
|
2. İkinci Tip Çekim
Dişi cins isimlerde sonu -a ve я- ile bitenler bu tip isimle çekilirler. Sondaki -а ve -я harfleri düşerek yerine ismin halinin çekim eki gelir.
|
HALLER
|
-а İLE BİTEN İSİM
|
|
|
И.П
Р.П
Д.П
В.П
Т.П
П.П
|
Страна (ülke)
стран- ы
стран- е
стран- у
стран- ой
о стран- е
|
Цена (fiyat)
цен- ы
цен- е
цен- у
цен- ой
о цен- е
|
-a atıldıktan sonra geriye kalan kökün sonunda -г,-к,-х, harflerinden birisi olursa -ы yerine -и
gelir
Девочка - Девочки
Студентка - Студентки
Старуха - Старухи
Нога -Ноги
Şimdi de yukarıdaki çekimlerin çoğul çekilişlerini görelim
|
HALLER
|
-а İLE BİTEN İSİM
|
|
|
И.П
Р.П
Д.П
В.П
Т.П
П.П
|
страны
стран
стран- ам
стран-ы
стран-ами
о стран-ах
|
цены
цен
цен- ам
цен-ы
цен-ами
о цен- ах
|
B. Sonu yumuşak sessiz -я ile biten dişil isimlerin çekilmesi
|
HALLER
|
-я İLE BİTEN İSİM
|
|
|
И.П
Р.П
Д.П
В.П
Т.П
П.П
|
Статья (makale)
стать-и
стать-е
стать-я
стать-ей
о стать-е
|
Деревня (köy
деревн-и
деревн-е
деревн-я
деревн- ей
о деревн- е
|
|
HALLER
|
-я İLE BİTEN İSİM
|
|
|
И.П
Р.П
Д.П
В.П
Т.П
П.П
|
линия (çizgi)
лини- и
лини- и
лини- ю
лини- ей
о лини- и
|
Станция (istasyon)
станци- и
станци- и
станци- ю
станци- ей
о станци- и
|
Şimdi de bu isimlerin çoğul çekimini görelim.
|
HALLER
|
-я İLE BİTEN İSİM
|
|
|
И.П
Р.П
Д.П
В.П
Т.П
П.П
|
линия
лини-ий
лини-ям
лини- и
лини- ями
о лини- ях
|
Станция
станци- ий
станци- ям
станци- и
станци- ями
о станци- ях
|
3. Üçüncü Tip Çekim
Bu tip çekim sonu -ь ile biten dişil cins isimler için geçerlidir.
|
HALLER
|
-Ь İLE BİTEN İSİMLER
|
|
|
И.П
Р.П
Д.П
В.П
Т.П
П.П
|
Мысль (fikir)
мысл -и
мысл -и
мысль
мысль- ю
о мысл- и
|
Жизнь (yaşam)
жизн -и
жизн -и
жизн -ь
жизнь -ю
о жизн –и
|
Şimdi de bu kelimelerin çoğul çekimine bakalım.
|
HALLER
|
-ь İLE BİTEN İSİMLER
|
|
|
И.П
Р.П
Д.П
В.П
Т.П
П.П
|
Мысль
мысл -ей
мысл -ям
мысл -и
мысл -ями
о мысл -ях
|
Жизнь
жизн -ей
жизн -ям
жизн -и
жизн -ями
о жизн –ях
|
Alıştırmalar
Aşağıdaki kelimelerin çekimlerini her halde yapınız
1. карандаш
|
HALLER
|
|
|
Р.П
Д.П
В.П
Т.П
П.П
|
2. Ручка
|
HALLER
|
|
|
Р.П
Д.П
В.П
Т.П
П.П
|
3. Окно
|
HALLER
|
|
|
Р.П
Д.П
В.П
Т.П
П.П
|
4. Книги
|
HALLER
|
|
|
Р.П
Д.П
В.П
Т.П
П.П
|
УРОК 10 - DERS 10
CКЛОНЕНИЕ ЛИЧНЫХ МЕСТОИМЕНИЙ ПО ПАДЕЖАМ
ŞAHIS ZAMİRLERİNİN İSMİN HALLERİNE GÖRE ÇEKİMİ
Birinci Tekil ve Çoğul Şahıs Zamirlerinin Çekimleri
|
HALLER (ПАДЕЖ)
|
TEKİL(ЕД. Ч)
|
ÇOĞUL(МН. Ч.)
|
||
|
И.П (yalın)
Р.П (-in hali)
Д.П (-e hali)
В.П (-i hali)
Т.П (ile hali)
П.П (-de hali)
|
Я
МЕНЯ
МНЕ
МЕНЯ
СО МНОЙ
ОБО МНЕ
|
Ben
Beni(m)
Bana
Beni
Benim İle
Benim Hakkımda
|
МЫ
НАС
НАМ
НАС
С НАМИ
О НАС
|
Biz
Bizi(m)
Bize
Bizi
Bizim İle
Bizim Hakkımızda
|
|
|
|
|
|
|
Я учитель Ben öğretmenim
Меня зовут Мехмет Benim adım Mehmet
У меня есть 10 рублей Benim 10 rublem var
Ко мне пришёл друг Bana arkadaşım uğradı
Он говорил со мной Obenimle konuştu
Она говорила обо мне Benim hakkımda konuşuyordu
İkinci Tekil ve Çoğul Şahıs Zamirlerinin Hallere Göre Çekimi
|
HALLER (ПАДЕЖ)
|
TEKİL(ЕД. Ч)
|
ÇOĞUL(МН. Ч.)
|
||
|
И.П (yalın)
Р.П (-in hali)
Д.П (-e hali)
В.П (-i hali)
Т.П (ile hali)
П.П (-de hali)
|
ТЫ
ТЕБЯ
ТЕБЕ
ТЕБЯ
С ТОБОЙ
О ТЕБЕ
|
Sen
Seni(n)
Sana
Seni
Senin İle
Senin Hakkında
|
ВЫ
ВАС
ВАМ
ВАС
С ВАМИ
О ВАС
|
Siz
Sizi(n)
Size
Sizi
Sizin İle
Sizin Hakkınızda
|
|
|
|
|
|
|
Где ты, мой друг? Neredesin sen dostum?
Я вас любил Ben sizi sevmiştim
Я приехал к вам Ben size geldim
Мы сделаем ето с тобой Bunu seninle beraber yapacağız
Я не говорю о тебе Senin hakkında konuşmuyorum
Üçüncü Tekil Şahıs Zamirlerinin(он,она,оно) Hallere Göre Çekilmesi
|
HALLER (ПАДЕЖ)
|
TEKİL(ЕД. Ч)
|
TEKİL(ЕД. Ч)
|
||
|
И.П (yalın)
Р.П (-in hali)
Д.П (-e hali)
В.П (-i hali)
Т.П (ile hali)
П.П (-de hali)
|
ОН/ОНО
ЕГО(У НЕГО)
ЕМУ(К НЕМУ)
ЕГО
ИМ (С НИМ)
О НЁМ
|
O
Onu(n)
Ona
Onu
Onun İle
Onun Hakkında
|
ОНА
ЕЕ(У НЕЕ)
ЕЙ(К НЕЙ)
ЕЕ
ЕЙ(С НЕЙ)
О НЕЙ
|
O
Onu(n)
Ona
Onu
Onun İle
Onun Hakkında
|
|
|
|
|
|
|
У него болит голова Onun başı ağrıyor
Андрей пришел к ней Andrey ona(kız) geldi
Я говорю с ней Ben onunla konuşuyorum
Я собирался идти к нему Ona(erkek) gitmeye niyetlendim
Я его видел Onu gördüm
Üçüncü Şahıs Zamirlerinin Hallere Göre Çekimi
|
HALLER (ПАДЕЖ)
|
ÇOĞUL(МН. Ч.)
|
|
|
И.П (yalın)
Р.П (-in hali)
Д.П (-e hali)
В.П (-i hali)
Т.П (ile hali)
П.П (-de hali)
|
ОНИ
ИХ(У НИХ)
ИМ(К НИМ)
ИХ
ИМИ(С НИМИ)
О НИХ
|
Onlar
Onları(n)
Onlara
Onları
Onlar İle
Onlar Hakkında
|
Я давал книги им
Kitapları onlara verdim
Мы побеседовали о них
Biz onlar hakkında sohbet ettik
Мы с ними приготоволи пирожки
Biz pastayı onlarla hazırladık
Они их не видели
Onlar onları görmedi
КТО ve ЧТО’ NUN ÇEKİMLERİ
|
HALLER (ПАДЕЖ)
|
КТО
|
ЧТО
|
||
|
И.П (yalın)
Р.П (-in hali)
Д.П (-e hali)
В.П (-i hali)
Т.П (ile hali)
П.П (-de hali)
|
КТО
КОГО
КОМУ
КТО
(С) КЕМ
О КОМ
|
Kim
Kimi(n)
Kime
Kim
Kim İle
Kim Hakkında
|
ЧТО
ЧЕГО
ЧЕМУ
ЧТО
(С) ЧЕМ
О ЧЁМ
|
Ne
Neyi(n)
Neye
Neyi
Ne İle
Ne Hakkında
|
|
|
|
|
|
|
О ком вы говорите?
Kimin hakkında konuşuyorsunuz?
Кому вы отдали сумку?
Çantanızı kime verdiniz?
Кого вы хотите видеть ?
Kimi görmek istiyorsunuz?
Aşağıdaki Rusça zamirlerin karşısına Türkçe karşılıklarını yazınız.
|
1. Eго
|
|
|
2. С кем
|
|
|
3. Мне
|
|
|
4. Им
|
|
|
5. Меня
|
|
|
6. С тобой
|
|
|
7. Тебе
|
|
|
8. О вас
|
|
|
9. Тебя
|
|
|
10. С вами
|
|
|
11. О ком
|
|
|
12. C ними
|
УРОК 11 - DERS 11
УПОТРЕБЛЕНИЕ ПРЕДЛОЖНОГО ПАДЕЖА
-DE HALİNİN KULLANILMASI
A. -В- ( fı ) edatı bir yerin, bir şeyin içinde olma durumu için kullanılır.
Где все были?
Herkes nerede idi?
Все были в классе.
Herkes sınıfta idi
Где ваши вещи
Eşyalarınız nerede?
Мои вещи в комнате
Benim eşyalarım dolaptadır
Ayrıca ne giymişti sorusu В чём ( fı çiyom) bu kalıpla kullanılır.
B чём он был?
Ne giymişti?
Он был в белой рубашке
Beyaz bir gömlek giymişti
B. - На-(na) edatı bir yerin bir şeyin üstünde olma ya da kalıp halinde bazı sözcüklerle kullanılır
Где стоит книга
Kitap nerede duruyor?
Книга стоит на полке
Kitap rafta duruyor
Ayrıca - на- edatı bir araçla gitme eylemini belirtirken de kullanılır. Hangi araçla sorusu sorulurken -На чём- (na çiyom ) kalıbı kullanılır
На чём они уехали?
Onlar ne ile gittiler?
Они уехали на машине
Onlar araba ile gittiler.
C. Bir canlı ya da cansız nesnenin hakkında sorusu sorulurken ismin de hali -О ком- (a kom)kalıbıyla birlikte kullanılır. Cevapta ise yalnızca -o- edatı kullanılır ve edatın önüne gelen isim de bu halde çekilir.
О ком вы говорите?
Kim hakkında konuşuyorsunuz?
Я говорю о баскетболисте
Basketbolcu hakkında konuşuyorum.
D. birinin devrinde, zamanında gibi cümlelerde bu halde kullanılır. -При-(pri) edatı bu anlamı karşılar
При войне все было трудно.
Savaş sırasında her şey zordu
При Горбачёвe сборная команда была сильная.
Gorboçov zamanında ulusal takım çok güçlüydü.
E. -B-(fı) edatı ayrıca zaman bildirmede kullanılır.
Мы приехали суда в июле
Biz buraya temmuz ayında geldik
Великий Полководец Ататюрк жил в 20-ом веке.
Büyük Başkomutan Atatürk 20.yy'da yaşamıştır.
Ayrıca -başlangıcında, ortasında ve sonunda kelimeleri В edatıyla kullanılır.
В начале- (fı naçale) Başlangıcında
В середине-(fı seredine) Ortasında
В конце- (fi kantse) Sonunda
В начале прогулки всё было готово
Gezinin başında her şey hazırdı
Мы уедем от суда в середине месяца
Buradan bu ayın ortasında ayrılacağız.
В концеурока все было ясно
Dersin sonunda her şey anlaşılmıştı
Alıştırmalar
Aşağıdaki cümlelere uygun gelen edatları işaretleyiniz
1. Мы ехали машине.
а)в б)на в)о
2. Ататурке народ был счастливым.
а)в б)при в)на
3. начале сезона они выступали плохо.
а)на б) в в)при
4. Девушка была красном костюме.
а) в б)на в)о
5. Я тебе говорю зтой женщине
а) о б) на в) в
УРОК 12 - DERS 12
УПОТРЕБЛЕНИЕ РОДИТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА
-İN HALİNİN KULLANILIŞI
A. Tamlayan (-in) Halinin İsim Tamlaması Şeklinde Kullanılması
Türkçe'deki 'öğrencinin kitabı', 'Öğretmenin kalemi' gibi tamlamalar Rusça'da tersten yapılmaktadır.
Учебник студента (öğrencinin ders kitabı)
Bu tamlamanın özensiz çevirisi şöyle olurdu: 'Ders kitabı öğrencinin'
Dikkat edilirse студент (öğrenci) kelimesinin ismin -in haliyle çekildiğidir. Bu kelimenin yalın hali, студент, -in halinde çekilmiş şekli ise студента dır. Yani -in halinde, eril cins bir kelime olduğu için, sonuna -a almıştır.
Ответ ученика
Öğrencinin yanıtı
Ответ ученика удивил меня
Öğrencinin yanıtı beni şaşırttı.
Kullanılan eylemin geçtiği nesneyi göstermek için isimler -in
halinde kullanılır. Bu tip durumlarda fiillerden türemiş isimler
kullanılr.
Чтение книги
Kitabın okunması
Пение гимна
Milli marşın söylenmesi
слушание лекции
Dersin dinlenmesi
Fakat fiillerden sonra isimler -i hali takılarını alırlar
читать книгу
kitap okumak
петь гимн
milli marş söylemek
слушать лекцию
dersi dinlemek
Çokluk azlık bildiren zarflardan sonra genel olarak -in hali çoğul kullanılır.
много pek çok
много книг pek çok kitap
много знаний pek çok bilgi
немного biraz
немного вещей biraz eşya
немного воды biraz su
мало az
мало лудей az insan
сколько Ne kadar?
сколько людей Ne kadar insan
Rusça'da два (2) три (3) ve четыре (4) ve sonu bu rakamlarla biten sayılardan sonra gelen isimler -in hali tekil kullanılır.
Два студента İki insan
33 слова Otuz üç sözcük
24 книги Yirmi dört kitap
Örneklerde görüldüğü gibi Eril ve Nötr Cins için два, dişil cins için две kullanılmaktadır. Rusça'da 1 ve 2 rakamlarında cinsiyet söz konusudur. Diğer rakamlar bütün cinsler için tek tiptir.
три студента üç öğrenci
сто два слова Yüz iki kelime
103 книги Yüz üç kitap
сорок четыре студентки Kırkdört kız öğrenci
5 -20 rakamlarından sonra gelen isimler ve isim soylu sözcükler -in hali çoğul olur.
Двенадцать студентов гуляли по городу.
12 öğrenci şehirde geziyorlardı
Я прочитал 18 книг
Ben on sekiz kitap okudum
В нашем городе одиннадцать кинотеатров.
Bizim şehirde 11 tane sinema var
Я съел 5 хлебов
Beş ekmek yedim
Там был 15 собак
Orada 15 köpek vardı
УПОТРЕБЛЕНИЕ РОДИТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА С ПРЕДЛОГАМИ
TAMLAYAN HALİNİN EDATLARLA KULLANILMASI
Yer Gösteren Edatlar
Около школы okulun yakınında
Возле дома evin yanında
У двери kapının yanında
вокруг леса ormanın çevresinde
Вдоль реки ırmak boyunca
Мимо вокзала garın önünde (geçip gitme)
Среди друзей arkadaşlar arasında
посреди зала salonun ortasında
против двери kapının karşısında
напротив двери kapının karşısında
внутри квартиры dairenin içinde
вне сада bahçenin dışında
Где находится ваш дом?
Eviniz nerededir?
Наш дом находится около школы
Evimiz okulun yanında bulunuyor
Где ты живёшь?
Nerede yaşıyorsun?
Я живу возле школы
Okulun yanında yaşıyorum
Где ваш учитель?
Öğretmeniniz nerededir?
Он стоит у двери
Öğretmenimiz kapının yanındadır
Yukarıdaki örnek cümlede de görüldüğü gibi yedatı bir eşyanın ya da şahsın başka bir eşya yanında bulunması veya orada bir aktivitede bulunması durumunu bildirir. Где ve у кого sorularına cevap verirken kullanılır.
Где стоит диван? Divan nerededir?
Диван стоит у шкафа Divan rafın yanında duruyor
У кого вы были вчера? Dün akşam kimin yanındaydınız?
Вчера мы были у друга Dün biz arkadaşımızın yanındaydık
У EDATININ DİĞER KULLANIM DURUMLARI
Bir eşyanın sahibini bildirirken у кого (kim sahip, kimin var) soru sözcüğüne cevapta у edatı kullanılır. "Sahip olmak" anlamına gelen "var" olmak (быть) fiili kullanılır.
У кого есть русский учебник?
Kimin Rusça ders kitabı var?
У студента есть русский учебник
ÖğrencininRusça ders kitabı vardır
У кого будет новый автомобиль?
Kimin yeni arabası olacak?
У меня будет новый автомобиль
Benim yeni arabam olacak.
Вокруг edatının kullanılması
Bu edat bir şeyinçevresinde olma anlamı verir.
Дети играют в футбол вокруг парка
Çocuklar parkın etrafında futbol oynuyorlar
Спортсмены занимаются вокруг озера
Sporcular gölün çevresinde çalışıyorlar
Вдоль edatının kullanılması
Bu edat bir şey boyunca anlamı verir.
Мы ехали в деревню вдоль дороги леса
Köye orman yolu boyunca geldik
Мимо Edatının Kullanılması
Bu edatın yanında kıyısında anlamı vardır
Однажды она прошла мимо нашего дома
Bir seferinde bizim evin yanından geçti.
Посреди
Bu edatın bir şeyin ortasında olma anlamı vardır
Где стоит памятник Ататюрка?
Atatürk heykeli nerededir?
Памятник Ататюрка стоит посреди площади
Atatürk heykeli meydanın ortasında bulunmaktadır
Среди
Bu edat bir şeyin ya da kişilerin arasında olma anlamında kullanılır.
Среди нас я самый младший
İçimizde en genç benim
Поиши книгу среди своих вещей
Kitabı eşyalarının içinde ara
Напротив
Bu edat bir şeyin birisinin karşısında olma anlamında kullanılır.
Он стоит напротив меня
Benim karşımda duruyor
Машина остановилась напротив остановки
Araba durağın karşısında durdu.
Против
Bu edat bir şeyin ya da birisinin karşısında olma(soyut anlamda) anlamında kullanılır
Мартин Лютер Кинг всегда был против расизма
Martin Luther daima ırkçılığa karşı olmuştur.
YÖN GÖSTEREN EDATLAR
из/изо -den dan anlamı
из класса sınıftan
Откуда вышли студенты?
Öğrenciler nereden çıktılar?
Студенты вышли из класса
Öğrenciler sınıftan çıktılar
с/со -den -dan
с полки raftan
Откуда он взял газету?
Gazeteyi nereden aldı?
Он взял газету с полки
Gazeteyi raftan aldı
из-за arkasından
из-за горы dağlarından arkasından
Солнце появилось из-за горы
Güneş dağların arkasından çıktı.
из-под altından
Кошка выскочила из-под стола
Kedi masanın altından fırladı
От Edatının Kullanılması
Bu edat bir canlı kişiden dönmeyi uzaklaşmayı ifade eder.
Я вернулся от мамы.
Annemden döndüm
Он пришел от товарища
Arkadaşından geldi.
İki yer arasındaki uzaklığı bildirmede от edatı до (-e kadar) edatı ile birlikte kullanılır.
От Анкары до Станбула 451 километр
Ankara İstanbul arası 451 kilometredir (Ankara'dan İstanbul'a 451 kilometre)
ZAMAN BİLDİREN EDATLAR
Aşağıdaki edatlar -когда (ne zaman) sorusuna cevap verirken -in hali' nde kullanılırlar.
c (co) -den, dan itibaren
Когда открывается магазин?
Dükkan ne zaman açılıyor?
Магазин открывается с восьми часов
Dükkan 8’de açılıyor (Dükkan 8'den itibaren açık)
до -e kadar
Когда все были готовы?
Her şey ne zaman hazır oldu?
Все были готовы до приезда министра
Bakan gelene kadar her şey hazır oldu.
с...до -den, dan itibaren -e kadar
Когда вы работаете?
Ne zaman çalışıyorsunuz?
Мы работаем с девяти утра до девяти вечера
Biz sabah 10 dan akşam 10 a kadar çalışıyoruz.
после arkasında
Когда они поедут на море?
Ne zaman denize gidiyorlar?
Они поедут на море после июня
Denize haziran ayından sonra gidecekler
накануне arifesinde, öncesinde
Когда вы зайдёте ко мне?
Bana ne zaman uğrayacaksınız
Я зайду к вам накануне праздника
Size bayram arifesinde uğrayacağım
SEBEP BİLDİREN EDATLAR
Aşağıdaki edatlar (neden) sorusuna cevap verirken -in halinde kullanılırlar.
из-за (Birisinin veya bir şeyin yüzünden anlamlarını karşılamada bu edat kullanılır)
Почему ты не пришёл вчера?
Dün neden gelmedin?
Я не смог прийти из-за дождя
Yağmur yüzünden gelemedim
Я не пришёл из-за матери, она меня не разрешила.
Annemin yüzünden gelemedim, bana izin vermedi
из sebebiyle
Почему он решил уехать?
Neden gitmeye karar verdi
Он решил уехать из любви к ней
Ona olan sevgisi yüzünden gitti.
от -den, dan dolayı
Почему он так кричит?
Neden böyle bağırıyor?
Он кричит от боли
O acıdan bağırıyor
с -den, dan dolayı
Почему она плакала?
Neden ağladı?
Она плакала с горя
Üzüntüden ağladı
AMAÇ BİLDİREN EDATLAR
Для Bir hareketin bir şahıs ya da şeyin yararına olması ifade edilirken bu edat kullanılır. Для кого (kimin için), Для чего (neyin için) sorularına cevap verirken de bu edat kullanılır.
Для кого этот подарок?
Bu hediye kimin için?
Этот подарок для моего мужа
Bu hediye kocam için
Для чего ты идёшь на вокзал?
Gara ne için gidiyorsun?
Я иду на вокзал встретить маму
Gara annemi karşılamaya gidiyorum
Ради uğruna
Ради чего он оставил работу?
Ne uğruna işi bıraktı?
Он оставил работу ради спокойствия
İşi huzura kavuşmak uğruna bıraktı
от karşı (soyut)
От чего это лекарство?
Bu ilaç ne ilacıdır ( Bu ilaç neye karşıdır)
Это лекарство от гриппа
Bu ilaç grip ilacıdır ( Bu ilaç gribe karşıdır)
Без Bu edat bir şahsın ya da bir şeyin yoksunluğu ve olmayışı ifade edilirken bu edat kullanılır
Я люблю пить чай без сахара
Ben çayı şekersiz içmeyi severim
Он пришёл в кино без билета
Tiyatroya biletsiz geldi
Студент говорил по-русски без ошибок
Öğrenci Rusça'yı hatasız konuştu
Кроме Bu edat -den başka anlamı verir
Кроме ключа в кармане была мелочь
Anahtardan başka cebinde bozuk para vardı
Кроме арбуза я люблю яблоки
Karpuz dışında elmayı da severim
Вместо Yerine
Ты иди вместо меня
Benim yerime sen git
Вместо карандаша возьмём ручку
Kurşun kalem yerine tükenmez kalem alalım
Alıştırmalar
Aşağıdaki cümlelere uygun gelen edatı seçiniz.
1. ________ тебя я остался здесь до сех пор.
а)из-за б) от в) с
2.Он сидел ________ меня.
а)напротив б) против в) с
3. Я сделал всё ________ тебя
а)напротив б) от в) ради
4. Мы приедем _________ конца урока
а)после б) от в) для
5. Мама вернулась ________ папы
а)после б) от в) для
6. Я играю_______ тебя
а) от б) кроме в) против
7. Я говорил _______ него
а) против б) напротив в) от
8. Я хочу играть______ тебя
а) вместо б) кроме в) от
9. _____ сада играют дети
а) от б) вокруг в) против
УРОК 13 - DERS 13
УПОТРЕБЛЕНИЕ ДАТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА
-E HALİNİN KULLANMASI
Употребление дательного падежа без предлогов
-E halinin edatsız kullanılması
A. Bir grup fiil ile -e hali yapılan işin; bir şahsın ya
da eşyanın yararına olması bildirir. Bu fiillerden bazıları
aşağıdakilerdir.
Покупать/купить satın almak
Давать/дать vermek
Помагать/помочь yardım etmek
Дарить/подарить armağan etmek
Мать купила книгу сыну
Anne oğluna kitap aldı.
Мой друг помогал мне
Arkadaşım bana yardım etti
Он давал баскетболный мяч другу
Basketbol topunu arkadaşına verdi
Я подарил цветок своей девушке
Kız arkadaşıma çiçek armağan ettim
B. Bir konuşmanın hitabın açıklamanın yöneltildiği şahsın -e halinde olmasını gerektiren fiiller
şöyledir.
Говорить/сказать konuşmak
звонить/позвонить telefon açmak
Писать/написать yazı yazmak
отвечать/ответить cevap vermek
Рассказывать/рассказать anlatmak
объяснять/объяснить açıklamak
Гид сказал туристам, что прогулка закончилась
Rehber turistlere gezinin bittiğini söyledi
Не забудь позвонить сестре
Kız kardeşini aramayı unutma
Учитель рассказывал новое правило ученикам
Öğretmen öğrencilere yeni kuralları anlattı
Yukarıdaki fiillerin kökünden türeyen isimler de bu halde kullanılır.
|
Ответ учителью
|
Помощь народу
|
|
Письмо брату
|
рассказ сыну
|
УПОТРЕБЛЕНИЕ ДАТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА В БЕЗЛИЧНЫХ ПРЕДЛОЖЕНИЯХ
ÖZNESİZ CÜMLELERDE -E HALİNİN KULLANILMASI
A. Aşağıdaki fiillerden sonra, fiillerin mastar haliyle birlikte -e halinin kişilik zamirleri kullanılır.
Надо gereklidir, zorunludur
Необходимо gereklidir
Нужно gereklidir
Можно mümkündür
Нельзя imkansızdır
Ученикам нужно отдыхать в лагаре
Öğrencilerin kampta dinlenmeleri gerekmektedir
Здесь людям нельзя говорить громко
Burada insanların yüksek sesle konuşmaları yasaktır
Президенту необходимо улететь в Турцию
Başkanın Türkiye’ ye gitmesi gerekmektedir
Мне надо служить в армии
Askerlik görevini yapmam lazım
B. -o ile biten zarflar -e halinde kullanılır.
Весоло Neşelidir
стыдно Ayıptır
Грустно Üzgündür
интересно ilginçtir
Скучно Sıkıcıdır/Sıkıntılıdır
хорошо iyidir
Мне скучно дома
Benim evde canım sıkılıyor
Мне холодно
Üşüyorum
Нам очень хорошо здесь
Biz burada çok iyiyiz
Мне стыдно за них
Ben onların adına utanç duyuyorum
Нам было очень грусто
Biz çok üzgündük
C. Fiilin mastar şekli -e hali ile kullanıldığında eylemin mecburiyetini ve ya kaçınılmazlığını ifade edilmektir.
Всем сотрудникам собратся в пять часов
Bütün elamanların saat beşte toplanmaları lazım
Куда тебе ехать завтра?
Yarın nereye gitmen lazım
D. -ся son takısı alan fiiller de -e haliyle kullanılır.
Мне не хотелось уйти отсуда
Buradan gitmek istemiyorum
Мне нравится как они танцуют
Dans ediş şekilleri hoşuma gidiyor
Мне не спится
Uyuyamıyorum
УПОТРЕБЛЕНИЕ ДАТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА ПРИ ОБОЗНАЧЕНИИ ВОЗРАСТА
Yaş Söylemede -E halinin Kullanılması
Сколько тебе лет?
SeninYaşın kaç?
Сколько вам лет?
SizinYaşınız kaç?
Сколько ему лет?
Onun yaşı kaç?
Rusça‘da yıl(год) kelimesi önüne geldiği sayıya göre farklı çekilir. Şöyle ki;
1 ve sonu bir ile biten sayılardan sonra ГОД
2,3,4 ve sonu bu rakamlarla biten sayılardan sonra ГОДА
diğer sayılardan sonra ise ЛЕТ
Ему тридцать один год
O 31 yaşındadır
Мне 24 года
Ben 24 yaşımdayım
Моей бабушке 78 лет
Babaannem 78 yaşındadır
УПОТРЕБЛЕНИЕ ДАТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА С ПРЕДЛОГАМИ
-E HALİNİN EDATLARLA KULLANILMASI
A. K(Ko) Edatının Kullanılması
1. Bu edat ile kendisine yaklaşılan şahıs veye eşya -e halinde kullanılır.
Куда (kuda) nereye
Кчему (kı çemu) neye doğru
К кому (kı komu) kime doğru
Спортсмены бегут к финишу
Sporcular finiş çizgisine doğru koşuyorlardı
Утром он шёл к врачу
Sabahleyin doktora gitti
Он прилетел к отцу в Станбул
İstanbul’a babasının yanına uçtu
Bu edat genel olarak önünde -под ve -при yaklaşma ve gelme bildiren önekleri bulunan fiiller ile birlikte kullanılır.
Офицер подошёл к танку.
Subay tanka yaklaştı.
Автобус подъехал к остоновке
Otobüs durağa yaklaştı
Лодка подпыла к берегу
Kayık kıyıya doğru yanaştı
Yukarıdaki cümlelerde görüldüğü gibi подöneki alan fiillerden sonra her zaman k edatı gelmektedir. -При öneki ise sadece canlı bir şeye yönelmeyi ifade ederken kullanılır
Рабочие пришли к инженеру
İşçiler mühendisin yanına gitti
Ко мне пришла одна подруга
Kız arkadaşım bana geldi
B. По Edatının Kullanılması
Bu edat yalnız -e halinde değil aynı zamanda -de ve-i halinde de kullanılır.
a. Bu edat bir yüzey üstünde yapılan hareketi göstermede где sorusuna cevap olarak kullanılır.
Где они гуляли?
Nerede dolaşıyorlardı?
Они гуляли по босфорскому мосту.
Boğaz köprüsü üzerinde dolaşıyorlardı
Отец ходил по комнате
Baba odada dolaşıyordu
Слёзы у нее текли по щекам
Gözyaşları yanağından akıyordu.
b. Bir hareketin yerini, kapsamını ve yönünü bildirmede de bu edat kullanılır.
По всем институтам собирались группы добровольцев
Tüm üniversitelerden gönüllü gruplar toplandı
Кондуктор гулял по всем вагонам поезда
Kondüktör trenin tüm vagonlarını dolaştı
c. Haberleşme araçlarını başında “vasıtasıyla, yoluyla” anlamlarını karşılamada kullanılır.
Cлушать по радио Radyodan duymak
Выступать по радио radyoda yayına çıkmak
Послать письмо по почте mektubu posta yoluyla göndermek
Послать телеграмму по почте telgrafı posta yoluyla göndermek
Позвонить по телефону telefon açmak
d. Belli arlıklarla yapılan bir hareketi göstermede bu edatı kullanılır. Когда sorusuna cevap verilir
Ученики сдают экзамены по пятницам
Öğrenciler Cuma günleri sınav oluyorlar
Мы гуляем по вечерам по парку.
Cuma akşamları parkı gezeriz
Я изучаю русский язык по ночам
Rusça’yı geceleri çalışırım
e. Bir alanda ihtisas sahibi olma ya da çalışma yapma bildirirken bu edat kullanılır
У него завтра будет экзамен по физике
Yarın fizik sınavımız var
Мой сосед - специалист по аграрному хозяйству.
Komşum tarım alanında uzmandır
f. Akrabalık ya da başka bir nedenden dolayı mevcut ilişkiye işaret ederken bu edat kullanılır..
Я встретил товарища по школе
Okuldan arkadaşım ile tanıştım
Мы родственники по отцу
Biz baba tarafından akrabayız
g. -e göre anlamında bu edat kullanılır.
Они изменили план работы по желанию.
Planı müdürün isteğine göre değiştirdiler
По мнению товарища завтра будет хорошая погода
Arkadaşımın fikrine göre yarın hava güzel olacak
БЛАГОДАРЯ EDATININ KULLANILMASI
Bir şeyin “sayesinde, yardımıyla” elde edilen olumlu sonucu belirtirken bu edat kullanılır
Благодаря хорошей погоды экскурсия была отличная
İyi hava sayesinde gezimiz çok güzel geçti
Благодаря вашей помощи я сдал экзамен
Sizin yardımınız sayesinde sınavı geçtim.
ВОПРЕКИ EDATININ KULLANILMASI
Bu edat -e rağmen anlamını karşılar
Вопреки совету врача больной встал с постели
Doktorun tavsiyelerine rağmen hasta yataktan kalktı.
Вопреки трудностями мы выполнили работу
Zorluklara rağmen işimizin üstesinden geldik
НАВСТРЕЧУ EDATININ KULLANILMASI
Birisinin karşısına çıkma karşısına rast gelme anlamlarında hareket fiilleri kullanılır
Навстречу нам шли друзья
Arkadaşlarımız bize doğru yürüyorlardı
Мой друг шёл навстречу мне
Arkadaşım bana doğru yürüyordu
СОГЛАСНО EDATININ KULLANILMASI
Gereğince anlamını karşılayan bu edat hem -e hali hem de -in halinde kullanılır.
Согласно решению суда воры были посажёны в тюрмы.
Mahkeme kararı gereğince hırsızlar hapishaneye koyuldu.
Согласно распоряжению директора занятия будут начинается в 8 часов.
Müdürün emri gereğince dersler 8’de başlayacak.
Alıştırmalar
Aşağıdaki cümlelere uygun gelen edatı seçiniz
1. Я иду _________ бабушке
а)к б)вопреки в)блогадоря
2. ___________ приказу капитана мы приготовим зтот сайт
а)к б)по в) согласно
3. Девушки идут _________ нам
а)навстречу б)по в) согласно
4. Мы отдыхаем _____________ субботам
а)навстречу б)по в) согласно
5. ________ суди мы выграли
а)к б)вопреки в)блогадоря
УРОК 14 - DERS 14
УПОТРЕБЛЕНИЕ ВНИТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА
-İ HALİNİN KULLANILMASI
A. Bir hareketin gerçekleştirildiği zaman dilimini belirtmede -i hali kullanılır.
Сколько времени Ne kadar süre
Как долго Ne kadar süre
Как часто Ne kadar sıklıkla
Два раза в день я пью кофе
Günde iki defa kahve içerim.
Всю неделю мать читала книгу
Annem tüm hafta kitap okudu
Целый день шёл сильный дождь
Bütün gün şiddetlice yağmur yağdı
УПОТРЕБЛЕНИЕ ВНИТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА С ПРЕДЛОГАМИ
-İN HALİNİN EDATSIZ ŞEKİLDE KULLANILMASI
А. Предлоги со значением места
Yer gösteren edatlar
Через karşıdan karşıya, aracılığıyla
Через что вы ехали?
Nereden geçiyordunuz?
Мы ехали через мост
Biz köprüden geçiyorduk
Сквозь arasından
Сквозь что вы прошли?
Nereden geçiyordunuz?
Мы прошли сквозь толпу
Kalabalığın arasından geçiyorduk
В. Предлоги со значением направления
Yönelme bildiren edatlar
В (Bо) içine
Куда ты идёшь?
Nereye gidiyorsun?
Я иду в школу
Okula gidiyorum
На Üstüne
Куда ты положил книгу?
Kitabı nereye koydun?
Я положил книгу на столе
Kitabı masanın üzerine koydum
За arkasına
Куда зашло солнце?
Güneş nereye girdi?
Солнце зашло за тучи
Güneş bulutların arkasına girdi
Под altına
Куда забежала кошка?
Kedi nereye koştu?
Кошка забежала под стол
Kedi masanın altına koştu.
С. Предлоги со значением времени
Zaman bildiren edatlar
В(Bо) -de -da zaman veiçinde anlamı verir
Когдавыпридёте?
Ne zaman geleceksiniz?
Я приеду в субботу в два часа
Salı günü saat 2’de geleceğim
В какой срок ты сделаешь домашнее задание?
Ev ödevinine zaman içinde yapacaksın?
Я сделаю задание в неделю
Ödevimi bir hafta içinde yapacağım.
Ayrıca saatler söylenirken bu edat kullanılır.
Я там буду в пять часов
Saat 5'te olacağım.
Мы доедем в два часа
Saat 2'de varacağız.
На Bu edat belli bir zamanlığına yapılan işler için kullanılır
Когда он пришёл?
Ne zaman geldi?
На какой срок он уехал?
Ne kadar zaman için gitti?
Он уехал на неделю
O bir hafta için gitti.
За Bu edat belli bir zaman içinde yapılan bir işi tanımlarken kullanılır
За какой срок вы прочитали эту книгу
Ne kadar zaman içinde bu kitabı okudunuz?
Я прочитала эту книгу за неделю
Bu kitabı bir hafta içinde okudum.
За... до
Когда вы вернулись из деревни?
Köyden ne zaman döndünüz?
Мы вернулись за неделю до начала занятий
Köyden dersler başlamadan bir hafta öncedöndük
Через sonra anlamı verir
Когда ты едешь в Москву?
Ne zaman Moskova’ya gidiyorsun?
Я еду в Москву через неделю
Moskova’ya bir hafta sonra gidiyorum.
Ayrıca bu edat bir şey, bir kimse aracılığıyla anlamıyla da kullanılır.
Новость была дана через журнал
Haber dergi aracılığıyla duyurulmuştu
Он задал вопрос ему через переводчика
Ona pilot aracılığıyla sorular yöneltmişti.
Назад Bu edat önce anlamı verir
Я видел её 2 недели назад
Onu iki hafta önce gördüm
Я был с ней четыре дня назад
Dört gün önce onunla beraberdim
D. Предлоги со значением цели
Amaç bildiren edatlar
За için
За что они борются?
Ne için mücadele ediyorlar?
Они борются за мир
Barış için mücadele ediyorlar
Bu halde ayrıca -про- edatı kullanılır. Bu edat bir şey hakkında anlamı verir
Про что он говорит?
Ne hakkında konuşuyor?
Он говорит про свою семью.
Kendi ailesi hakkında konuşuyor.
Про такие вещи нельзя шутить
Bu tür şeyler hakkında şaka yapılmaz
ALIŞTIRMALAR
Aşağıdaki cümlelere uygun gelen edatı seçiniz.
1. Мы пройдем _____ мост.
а) назад б) через в) на
2. Она мне говорила _____ свою жизнь
а) назад б) про в) в
3. Мы закончим работать _____ две недели
а) назад б)за в) на
4. Он приехал _____ пять минут до начала спекталя
а)за б) про в) в
5. Я приехал сюда _____ три недели
а)за б) на в) через
УРОК 15 - DERS 15
УПОТРЕБЛЕНИЕ ТВОРИТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА
-İLE HALİNİN KULLANILMASI
A. Hareketin hangi araçla , malzemeyle yapıldığını göstermesinde -ile hali kullanılır
Чем вы сейчас пишите?
Siz şu an ne ile yazıyorsunuz?
Я пишу карандашом
Kurşun kalemle yazıyorum
Она вытирала стол тряпкой
Masayı bez ile sildi.
B. Hareketin ne şekilde meydana geldiği -ile halinde olmaktadır.Bu durumda как, каким оброзом (nasıl, ne şekilde) sorularına cevap verilmektedir.
Как они разговаривали в комнате?
Onlar odada nasıl konuşuyorlardı?
Они разговаривали шёпотом
Onlar fısıltıyla konuşuyorlardı
Во время обеда они разговаривали весёлым голосом
Yemek sırasında neşeli bir ses ile konuşuyorlardı
С. Zaman bildiren sözcükler -ile halinde kullanılır. Bu durumda когда sorusuna cevap verilir.
Отец вернулся с фабрики поздним вечером
Baba fabrikadan gece geç vakit döndü.
Охотники вышли из дома ранным утром
Avcılar sabah erkenden yola çıktılar
D. Seyahat edilen araç da yine -ile halinde kullanılır.
Мы поехали в город поездом
Şehre tren ile gittik
Спортсмены летели в Москву самолётом
Sporcular Moskova’ya uçak ile gittiler
E. Bir cümlede öznenin nesne üzerinden etkilendiğinde (edilgen yapıda) özneyi ifadeeden sözcükler -ile halinde kullanılır.
Дома строятся рабочими
Evler işçiler tarafından yapılıyor
Эта картина наpecoвaнa Репином
Bu resim Repin tarafından yapılmıştır.
Aşağıdaki fiillerden sonra -ile hali kullanılır.
Довольно(а,ы) Memnun, hoşnut
Богат (а,о,ы) Zengin
Известен(а,о,ы) Meşhur, ünlü
Учитель был доволен своими студентами
Öğretmen öğrencilerinden memnundu.
Сибирь богата своей природой
Sibirya doğa yönünden çok zengindir
Италия известна своими винами
İtalya şaraplarıyla ünlüdür
УПОТРЕБЛЕНИЕ ТВОРИТЕЛЬНОГО ПАДЕЖА С ПРЕДЛОГАМИ
-İLE HALİNİN EDATLARLA KULLANILMASI
А. Предлоги со значением места Yer anlamı veren edatlar
Над Üstünde
Где лампа?
Lamba nerededir?
Лампа висит над столом
Lamba masanın üzerinde asılıdır.
Перед Önünde
Где ребёнок?
Çocuk nerededir?
Ребёнок перед столом
Çocuk masanın önündedir
Между Arasında
Где твой дом?
Evin nerede?
Мой дом между двумя автобусными остановками
Evim iki otobüs durağının arasında
За arkasında
Где ты был?
Neredeydin?
Я был за столиком
Masanın arkasındaydım.
Под altında
Где мяч?
Top nerededir
Мяч под столом
Top masanın altındadır
В. ПРЕДЛОГИ СО ЗНАЧЕНИЕМ ВРЕМЕНИ
ZAMAN BİLDİREN EDATLAR
Перед öncesinde
Когда ты пойдёшь в школу?
Okula ne zaman gidiceksin?
Я пойду в школу перед обедом
Okula öğle yemeği öncesinde gideceğim
Между Arasında
Когда вы увидите директора?
Müdürü ne zaman göreceksin
Я увижу директора между двумя уроками
Müdürü iki ders arasında göreceğim
За sırasında
Когда вы поговорите?
Ne zaman konuşacaksınız?
Мы поговорим за обедом
Yemek sırasında konuşacağız
С. ПРЕДЛОГИ СО ЗНАЧЕНИЕМ ЦЕЛИ
AMAÇ BİLDİREN EDATLAR
За Ne için
Зачем ты идёшь в библиотеку
Ne için kütüphaneye gidiyorsun?
Я иду за книгой
Kitap almak için gidiyorum
С (СО) EDАTINI KULLANILMASI
1.C edatı bir işin kiminle yapıldığını sorulması ve kiminle
yapılıyorsa o şahsı gösteren isim ya da zamirin bu edatla ile halinde
kullanılmasıdır.
С кем вы идёте в школу?
Okula kiminle gidiyorsun?
Я иду в школу с Ахметом
Okula Ahmet ile gidiyorum.
После экзамена я долго разговаривал с учителем
Sınavdan sonra öğretmenle uzun bir süre konuştum.
2. Bir eylemin nasıl yapıldığını bildirirken c edatı ile -ile halinde kullanılır.
Они слушали конферанцию с вниманием
Onlar konferansı dikkatlice dinliyorlardı
Он сделает это с удовольствием
O bunu memnuniyetle yapacaktır
Мальчик ел яблоко с большим аппетитом
Çocuk elmayı büyük bir iştahla yedi.
3. Kutlama cümleleri de bu edat ile kullanılır.
Я поздравлю вас с днём рождения
Doğum gününüzü kutlarım
Она меня поздравила с новым годом
Benim yeni yılımı kutladı
4. Какой sorusuna cevap verirken bir nesnenin nesi ile nitelendirildiğini bildirirken bu edat kullanılır.
Какой он человек?
Nasıl bir insandır
Он человек с харектором
O karekterli bir insandır.
Они жили в комнате с большими комнатами
Onlar büyük odaları olan bir evde yaşıyorlar.
Alıştırmalar
1. Я собираюсь зайти к тебе _ двумя уроками
а) между б) с в) за
2. _ отъездом я хочу вас видеть
а) между б) перед в) с
3. Ты _ кем хочешь идти в день рождения
а) между б) с в) за
4. Я хочу поздравить вас _ днем рождением
а) перед б) с в) за
5. Давайте поговарим об зтом _ ужином
а) между б) с в) за